Wythnos diwethaf, fe wnaethom ymuno â 2,100 o ddarparwyr tai cymdeithasol, llunwyr polisi, cynrychiolwyr dinasoedd, penseiri, ymchwilwyr, ac actifyddion, i gymryd rhan yn yr Ŵyl Tai Cymdeithasol Rhyngwladol yn Barcelona. Ar draws 3 diwrnod o’r gynhadledd, fe wnaethom gyfarfod, a chael ein hysbrydoli dro ar ôl tro gan gynrychiolwyr o bob rhan o’r byd; ac mae pob un ohonynt yn gweithio i adeiladu system dai sydd wedi’i gwreiddio mewn cyfiawnder a chynaliadwyedd i bawb, yn eu trefi, eu dinasoedd a thu hwnt.
Nid yw’r heriau tai sy’n ein hwynebu yng Nghymru yn unigryw. Clywsom dro ar ôl tro gan siaradwyr o bob rhan o Ewrop am ddatblygiadau tai sy’n cael eu gyrru gan y farchnad, ochr yn ochr â’r ciliad y sector cyhoeddus yn y cyflenwad o dai. Ond ymhlith yr heriau, clywsom hefyd straeon gobeithiol o ddinasoedd fel Barcelona, sy’n cyflwyno polisïau arloesol i adfer hawl pobl i dai gweddus. Er enghraifft, caffael adeiladau i’w troi’n gartrefi, defnyddio dulliau adeiladu cynaliadwy i sicrhau bod y cartrefi hynny’n cael eu gwneud yn unol â ffiniau ein planed, symud tai preifat i ddarparu tai rhent fforddiadwy i ddadwneud degawdau o gostau cynyddol, yn ogystal â chymorth ariannol a logistaidd ar gyfer tai dan arweiniad y gymuned, fel model hanfodol a chyffrous i roi cartrefi yn ôl yn nwylo cymunedau.
Yn hanfodol i’r newidiadau yn Barcelona yw Ada Colau, y Maer, sydd wedi cydgrynhoi “newid yn y patrwm diwylliannol o dai”, gan ddefnyddio polisïau tai sydd ar gael iddi i gyflawni ar gyfer trigolion. Roedd y newid hwn yn thema allweddol yn y gynhadledd ac roedd adlewyrchwyd yn yr un modd yn araith agoriadol Llywydd Housing Europe Bent Madsen, “…mae tai yn llwyfan ar gyfer cyfranogiad, nid elw”. Mae hyn yn cyd-fynd â’n gweledigaeth yng Nghwmpas – lle mae cymunedau’n rheoli tai sy’n ymatebol i’w anghenion nhw a’u cymuned.
Nod ein sesiwn, “Meistroli geiriau fel ffordd o oresgyn un rhan o’r argyfwng tai”, oedd ymateb i un rhan o’r trawsnewid hwnnw. Mae cyfathrebu yn arf pwysig i ni fel Cwmpas I ymgysylltu â chymunedau amrywiol, a datblygu cefnogaeth boblogaidd i tai dan arweiniad y gymuned fel ymateb i’r argyfwng tai. Yn yr ysbryd o gydweithredu sy’n annwyl i Cwmpas, daeth trefnwyr yr Ŵyl Tai Cymdeithasol Rhyngwladol â grŵp o gydweithwyr ynghyd i gynnal digwyddiad ochr, a oedd yn cynnwys Cwmpas, Housing Europe, Den Haag, awdurdod dinas yr Hâg, a GHS, Ffederasiwn hyrwyddwyr a rheolwyr Tai Cyhoeddus, Preifat a Chydweithredol a Chymdeithasol Catalwnia. Clywsom straeon a negeseuon ysbrydoledig gan arweinwyr polisi ac arweinwyr yn y sector sydd wedi torri drwy’r sŵn ac wedi sbarduno gweithredu. Hoffem ddiolch yn fawr i’n partneriaid a’n siaradwyr am eu cyfraniadau i’r digwyddiad llwyddiannus hwn.
Yn ystod yr wyl, roedd e’n anhygoel clywed ein credoau bod tai dan arweiniad y gymuned yn ganolog i strategaeth tai cymysg, a gyda thrac penodol o sesiynau’n canolbwyntio’n unig ar Dai a Arweinir gan y Gymuned, roedd digonedd o ddysgu i’w gymryd. Roedd y pynciau’n cynnwys, datblygu modelau cyllid cydweithredol newydd, tynnu ewyllys gwleidyddol i mewn i’r sector, tyfu cyfranogiad cymunedau, a defnyddio dulliau adeiladu cynaliadwy. Byddwn yn defnyddio’r dysgu hwn i ddod â datblygiadau arloesol i’r mudiad Tai dan Arweiniad y Gymuned yng Nghymru. Daeth diwrnod olaf y gynhadledd â lansiad Ymddiriedolaeth Tir Cymunedol Ewrop – a gyda hwn symudiad cryfach a mwy cydgysylltiedig ar draws y cyfandir – roedd yn wych dathlu yr lansiad gyda YTC o bob rhan o’r DU ac Ewrop.
Mae’n cymryd ewyllys gwleidyddol, ymroddiad, ac amser, yn ogystal â buddsoddiad digonol wedi’i dargedu i sicrhau bod cymunedau’n cael mynediad at gartrefi o safon sy’n caniatáu iddynt gael bywyd boddhaol. Gobeithiwn y bydd darparwyr tai fforddiadwy, llunwyr polisi, cynrychiolwyr dinasoedd, a threfolwyr o bob rhan o Gymru yn parhau i edrych tuag allan – mae cymaint i’w ddysgu o’r datblygiadau polisi arloesol sy’n digwydd dramor a allai ddarparu templed ar gyfer sut rydym yn sefydlu cyfiawnder tai yn ein cymunedau yma yng Nghymru.
